بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مال و ثروت؛ جلسۀ 3

تاریخ سخنرانی: 97/07/14

مکان سخنرانی: اداره کل هلال احمر استان اصفهان

امتحانات الهی؛ هم در فقر و هم ثروتمندی
گاهی ما فکر می‌کنیم که امتحانات الهی در فقر و نداری است. در حالی‌که امتحان در ثروت هم هست. یا فکر می‌کنیم امتحان در بیماری است؛ ولی آن ‌وقتی که بدن سالم است، آن‌وقت هم خدا ما را امتحان می‌کند. فکر می‌کنیم امتحانات در گرفتاری‌هاست، نه، گاهی وقت‌ها هم خدا ما را در راحتی‌ها امتحان می‌کند که ببیند وقتی راحتیم چه می‌کنیم. «وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً»[1] قرآن می‌فرماید: ما شما را به شر و به خیر گرفتار می‌کنیم، آزمایشتان می‌کنیم. حالا ما نسبت‌به ثروت سه آزمایش داریم. کسی که وضع مالی‌اش تا اندازه‌ای خوب است و دارد خرج زندگی‌اش را در می‌آورد، این باید سه نکته را دقت کند؛
سه بلای شیطان
پیامبر«صلی‌الله‌علیه‌وآله» می‌فرمایند[2]: شیطان می‌گوید: «لن یَنجُوَ مِنّی الغَنِیُّ مِن إحدی ثلاثٍ» انسان غنی از دام من، از سه بلایی که بر سرش می‌آورم نجات پیدا نمی‌کند. یکی از این سه گرفتاری را برایش درست می‌کنم:
بلای اول؛ زینت‌دادن ثروت
«إمّا أن اُزَیِّنَهُ فی عَینِهِ فَیَمنَعَهُ مِن حَقِّهِ»؛ گاهی ثروت را چنان در دیدش زینت می‌دهم که حق مالی‌اش را ادا نکند. زکات یا خمس به گردنش است، طوری زینت می‌دهم که حالا یک بهانه‌ای هم می‌تراشد، کسی نبود و نمی‌دانم حالا این را چه کار می‌کنم، اینکه فقیر است و ... . یک بهانه‌ای هم می‌تراشد. در بعضی جاها شیطان دارد یقه‌اش را می‌گیرد. در هر جای دیگر هم انسان فرار بکند به این‌جا که می‌رسد، شیطان یقه‌اش را می‌گیرد می‌گوید این‌جا دیگر نمی‌توانی از دست من فرار بکنی. گاهی شیطان این کار را می‌کند که نمی‌گذارد ما حق مالی را ادا بکنیم.
بلای دوم؛ بی‌جا خرج‌کردن
«و إمّا أن اُسَهِّلَ علَیهِ سبیلَهُ فَیُنفِقَهُ فی غیرِ حَقِّهِ»؛ گاهی وقت‌ها هم شیطان می‌آید طوری برایش زینت می‌دهد و خرج‌کردن را آسان می‌کند که بی‌جا خرج بکند. خود این بی‌جا خرج‌کردن هم جایز نیست. حالا گاهی در حد اسراف و تبذیر بوده که اصلاً حرام می‌شود. گاهی هم در این حد نیست؛ اما بی‌جا مصرف کرده و اولویت‌بندی نمی‌کند. شیطان طوری برایش آسان نشان می‌دهد که همین‌طور زود و خیلی راحت خرید می‌کند؛ در حالی‌که لزومی نداشت. بعضی‌ها را دیده‌اید، زود مایلند اثاث زندگی را عوض بکنند. به‌خصوص اگر خواهر و برادرش هم این کار را کرده باشند، می‌گوید آن‌ها کردند و ما نکردیم. تسهیل در خرج این است. آن‌وقت بی‌جا خرج می‌کند. پس ببینید اولی به‌جا نمی‌داد؛ اما دومی ثروت را بی‌جا می‌دهد.
بلای سوم؛ جلب ثروت از راه ناحق و ناروا
شیطان می‌گوید سومین کاری که می‌کنم این است: «و إمّا أن اُسَهِّلَ علَیهِ سبیلَهُ فَیُنفِقَهُ فی غیرِ حَقِّهِ» گاهی می‌آیم ثروت را طوری در نگاه او جلوه می‌دهم تا از راه ناحق و ناروا جلب ثروت بکند. می‌داند این رباست و حرام است. هر چه هم به او می‌گویند و به قول خودش متدین هم هست و می‌گوید من نماز هم می‌خوانم؛ ولی بعد خیلی راحت روی پولی که قرض می‌دهد، ربای اضافه می‌گیرد. ببینید کسب به غیر حق و ناروا است. در خرید و فروش‌ها کاری می‌کند تا جنس را بالاخره با قیمت بالاتری بفروشد و بعد پولش را برمی‌دارد و می‌آورد خرج زندگی می‌کند. محبوبیت ثروت سبب شد که این کار خلاف را کرد. می‌داند این حق نیست؛ اما این کار را می‌کند.

 و صلی اللّه علی محمد و آله الطاهرین