بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مال و ثروت؛ جلسۀ 7
تاریخ سخنرانی: 97/08/26
مکان سخنرانی: اداره کل هلال احمر استان اصفهان

ویژگی دنیا
در صفت دنیا گفته شده که دنیا کسانی را که غنی و دارای ثروت هستند را دچار آزمایش می‌کند، آن‌هایی که فقیر هستند را هم دچار حزن و اندوهشان می‌کند. اصلاً دنیا ویژگی‌اش این است؛ بنابراین در این‌جا راحتی نیست. هر کسی دنبال راحتی می‌گردد، در دنیا نیست، ان‌شاءالله در آخرت و در بهشت است. اما در دنیا بعضی از افرادی ‌که فقیر هستند فکر می‌کنند ثروتمند آسوده است؛ در حالی‌که او هم گرفتاری خاص خودش را دارد. ثروتمند هم می‌گوید خوش به احوال آن فقیر که هیچ چیز ندارد، راحت سر را زمین می‌گذارد و می‌خوابد. نه آن کسی هم که فقیر است گرفتاری دیگری دارد. اصلاً ویژگی دنیا این است که همه به نحوی گرفتار هستند. حالا روایت را دقت کنید. امیرالمومنین(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «قَدَّرَ الْأَرْزَاقَ فَکَثَّرَهَا وَ قَلَّلَهَا»[1] خداوند متعال ارزاق را تقدیر کرده است: رزق بعضی‌ها را وسیع و بعضی‌ها را کم کرده است. «وَ قَسَّمَهَا عَلَى الضِّیقِ وَ السَّعَةِ» خداوند تقسیم می‌کند، بعضی‌ها را زیاد و بعضی را کم می‌دهد. این معنایش این نیست که کسی نباید تلاش کند. قبلاً گفتیم هر کسی باید تلاش متعارف را بکند. بعد از اینکه همه تلاش کردند، رزق یکسان نصیبشان نمی‌شود، آخرش کم و زیاد دارد. در آیۀ 32 سورۀ زخرف داریم: «نَحْنُ قَسَمْنا بَیْنَهُمْ مَعیشَتَهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا» ما هستیم که معیشت را تقسیم کردیم. خدا می‌گوید ما رزق را تقسیم می‌کنیم. «وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ» ما هستیم که می‌آییم ثروت بعضی را بیشتر از بعضی دیگر می‌کنیم. آن وقت که ثروت بیشتری دارد، به استخدام در می‌آورد آن‌کسی را که کمتر دارد. این اصلاً برای چرخش زندگی است، این باید جلو برود. لذا زمان ظهور را من می‌گویم نه الان. الان ممکن است تفاوت طبقاتی نتیجۀ ظلم باشد. یک کسی ظلم می‌کند، حق یک کسی را ضایع می‌کند، این نباید بگوید خدا این کار را کرد نه. اگر من ظلم کردم مقصر من هستم؛ اما آن وقتی هم که عدالت اجرا شد، فکر نکنید همه دیگر مساوی هستند. آن‌وقت که عدالت اجرا بشود، آخرش تفاوت اقتصادی هست.
فقیر و غنی؛ همه در حال امتحان‌شدن
حالا این روایت داشتم می‌خواندم. خداوند ارزاق را تقسیم می‌کند و به بعضی بیشتر و به بعضی کمتر می‌دهد. «[فَعَدَّلَ‏] فَعَدَلَ فِیهَا» خداوند عدالت را هم رعایت می‌کند؛ یعنی اگر به کسی بیشتر داد یا کمتر، یک مصلحت‌هایی در آن است. «لِیَبْتَلِیَ مَنْ أَرَادَ بِمَیْسُورِهَا وَ مَعْسُورِهَا» بعد خدا آزمایش می‌کند. هر کسی را که ثروت به او داده در ثروت آزمایشش می‌کند و آن کسی هم که دچار فقرش کرده را در صبر آزمایشش می‌کند. «وَ لِیَخْتَبِرَ بِذَلِکَ الشُّکْرَ وَ الصَّبْرَ مِنْ غَنِیِّهَا وَ فَقِیرِهَا» امام در این‌جا دو تا چیز را اسم می‌آورند: خداوند آن‌که ثروت به او داده را در شکرکردنش آزمایشش می‌کند و آن‌کسی را که دچار فقرش کرده را در صبر امتحان می‌کند. پس همه دارند امتحان می‌شوند.
شکر زبانی و شکر عملی
حالا اگر آن‌که نعمت مالی دارد، آیا شکرش را به جا می‌آورد و تشکر می‌کند یا نه؟ شکر چیست؟ شکر فقط شکر زبانی نیست. این شکر زبانی همین است که می‌گوییم «الحمدلله»؛ اما شکر عملی این است که شما این پولی را که خداوند در اختیارتان گذاشته را در آن همان مسیری که گفته خرج بکنید. معلوم می‌شود دارد از خدا تشکر می‌کند. مثلاً خداوند متعال گفته یک بخشی را به دیگری انفاق کن، شما هم انفاق می‌کنید. گفته به همسرت به پدر و مادرت کمک کن، می‌کنی. یک جا گفته صدقه بده، صدقه می‌دهی. یک جا گفته خمسش را رد کن، رد می‌کنید. این معلوم می‌شود در عمل دارید شکر نعمت را به‌جا می‌آورید. مثل پدری که نعمتی را به بچه‌اش می‌دهد؛ مثلاً یک موتور به او می‌دهد و بعد به او می‌گوید که موتور را این‌طوری سوار شو. این بچه اگر بخواهد از پدرش تشکر کند باید به همان روش عمل کند و اگر خلافش را عمل کرد این معلوم می‌شود که ناشکری دارد انجام می‌دهد.

«اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم»