بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مال و ثروت؛ جلسۀ 15
تاریخ سخنرانی: 97/10/22
مکان سخنرانی: ادارۀ کل هلال احمر استان اصفهان

باقیات الصالحات
دربارۀ موضوع ثروت صحبت می‌کردیم. در قرآن دو تا آیه داریم و می‌خواهیم یک مقایسه‌ای بین این دو بکنیم. این دو آیه، آیۀ 46 سورۀ کهف و آیۀ 37 سورۀ سبأ است. در سورۀ کهف خدای متعال می‌فرماید که اموال و اولاد شما زینت‌های زندگی دنیایتان هستند؛ «زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا». بعد می‌فرماید: «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً» می‌گوید آنچه باقی صالح است؛ اما دیگر نمی‌گوید این آنچه، چه چیزی است. اول آیه فرمود: «الْمالُ وَ الْبَنُونَ» زینت حیات دنیا هستند. در ادامه‌اش می‌گوید آنچه باقی بماند و صالح باشد، این برایتان بهتر است. اگر دقت کنید آیۀ شریفه نه می‌گوید که مال و فرزند باقی صالح نیستند، نه می‌گوید هستند. خیلی زیبا، اول آیه اسم می‌آورد. مال و بنون را می‌گوید زینت حیات دنیا هستند؛ اما در مورد باقیات الصالحات نمی‌گوید مال و فرزند باقی صالح نیست، بگذار کنار و سراغ باقی صالح بیا و نه می‌گوید هست. تعبیر (الباقیات) است این الف و لام الباقیات یعنی آنچه اصطلاحاً ما به آن (موصول) می‌گوییم. آنچه باقی صالح است. این معنایش این است که شما می‌توانید مال و فرزندتان را جزء باقیات الصالحات قرار بدهید. در نتیجه چه می‌شود؟  جزء همان باقیات الصالحات می‌رود. می‌توانید هم نه، مال و فرزندتان منحصر به دنیای شما باشد و اصلاً کاری به آخرت شما نداشته باشد. زینت زندگی‌تان باشند؛ اما هیچ استفادۀ آخرتی نکنید. آیه دو پهلو است، همین می‌گوید دیگر خودتان می‌دانید «الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ». حالا به سراغ آیۀ 37 سورۀ سبأ بیایید، می‌فرماید: «وَ ما أَمْوالُکُمْ وَ لا أَوْلادُکُمْ بِالَّتی‏ تُقَرِّبُکُمْ عِنْدَنا زُلْفى‏» می‌فرماید این مال و فرزندانتان ابزاری نیستند که شما را به سوی ما نزدیک بکنند و به ما تقرب پیدا بکنید. «الا» بعد یک استثنا می‌زند همین مال و فرزندی که شما را نمی‌تواند به خدا نزدیک بکند، «إِلاَّ مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً» مگر اینکه کسی باشد که ایمان بیاورد و عمل صالح انجام بدهد. پس این آیۀ 37 سورۀ سبأ دارد به من یاد می‌دهد که همین فرزند مؤمن می‌تواند صالح باشد؛ پس جزء باقیات الصالحات من می‌شود.
ثروت هم همین‌طور است. آیۀ 46 سورۀ کهف نگفت ثروت چه، آیه جزء دنیاست یا جزء آخرت است؟ دو پهلو است. انسان هم می‌تواند از مالش، آخرتش را آباد بکند و هم می‌تواند دنیایش را آباد بکند و کاری به آخرت نداشته باشد. آن‌که دنیایش را آباد می‌کند مشکلی نیست؛ اما آخرت هیچ بهره‌ای ندارد. اما اگر کسی با همین مال آخرتش را آباد کرد، بحث دیگری می‌شود. این است که در محضر امام صادق(علیه‌السلام) یک کسی صحبت ثروتمندی را کرد و از او بدگویی کرد. امام خوششان نیامد گفتند ساکت، شاید هم برای غیبت بوده است. دیگر نگفته است برای چه امام خوششان نیامد. بدگویی شاید غیبت باشد. شاید امام به این خاطر خوششان نیامد. در روایت‌ها طوری می‌نویسند که امام کاری به غیبت نداشتند و می‌خواستند بگویند که ثروت ثروتمند که عیب نیست. بعد هم یک توضیحی دادند، گفتند که ثروتمند اگر با پولش به ارحامش رسیدگی بکند، در اقوامش ببیند چه کسی نیاز دارد و به او کمک بکند، به همسایه‌ها احسان بکند، این خودش از این ثروتش دارد آخرتش را آباد می‌کند. بعد حضرت همین آیۀ 37 سورۀ سبأ را خواندند. گفتند مال و ثروت مقرب ما به خدا نیست، مگر اینکه شخص ایمان داشته باشد، عمل صالح داشته باشد بله، با همین مالش کار آخرتی می‌کند. در هر صورت من خواهشم این است، حالا وضع مالی خیلی‌ها که خوب نیست؛ اما اگر یک‌وقت وضع مالی‌تان خوب شد و احیاناً اگر یک وقت‌هایی وضع مالی‌تان خوب است با مالتان یک کار آخرتی بکنید، در فکر این باشید. یک کار آخرتی که دستتان را بگیرد. مثلاً ببینید در اطرافتان چه کسی نیاز دارد، پدر و مادرتان، اقوامتان، به ایشان رسیدگی بکنید. آن‌ها را دیگر چون می‌شناسیدشان تحقیق هم خیلی نیاز ندارند. حالا یک طوری آبرومندانه، طوری که کسی نفهمد بروید کمکشان بکنید. اگر این نبود، بیایید کارهای آخرتی بکنید. حالا این هم آخرتی بود؛ اما آخرتی‌های خالص‌تر؛ مثلاً یک مسجد بسازید که خود ما الآن در مناطق محروم داریم این کار را می‌کنیم و جاهایی که مسجد ندارند، خیّرینی که می‌آیند و مسجدی را در یک منطقه‌ای می‌سازیم. خودتان هم صفر تا صدش را بالای سرش می‌ایستید تا کارش تمام شود. بعد هم یک امام جماعت در آن می‌گذاریم. بالاخره کار راه می‌افتد و یک منطقه آباد می‌شود.
مسجدی ساختن
یا مسجدی بسازید. الآن بنیاد المهدی(علیه‌السلام) را برای همین کار گذاشتیم که افراد می‌توانند برای جذب جوان‌هایی که به مسجد می‌آیند، مثلاً جوایزی را کمک می‌کنند. جوایز مختلف است. حالا بالاخره یک اربعین ما بتوانیم یک نوجوان را به مسجد بکشیم و بعد جوایزش را به او بدهیم. شما بیایید جوایزش را تقبل بکنید. بگویید من جایزه‌های ده تا مسجد، صد تا مسجد، هرچه را دوست دارید حتی یک دانه‌اش را تقبل بکنید و جلو بروید. عملیاتش هم با ما که بالاخره ما چه کار می‌کنیم؟ کاری می‌کنیم که در یک مسجد یک مرتبه 50 تا نوجوان شرکت می‌کنند. یک 40 روز که این‌ها شرکت بکنند، بعدش حالا ممکن است از این 50 تا 30 تایشان هم دیگر نیامدند اما 20 تایشان دیگر مسجدی می‌شوند. این برای ما خیلی اهمیت دارد که در این اوضاع و احوالی که دشمن دارد اینقدر کار می‌کند، ما هم تلاش بکنیم، از ثروتمان یک کار عاقبت‌ به خیری بکنیم. «الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً» با این روش خوب می‌توانید جلو بروید.
یک آقایی ماشینش سرقت شده بود. آمد به ما گفت که چند سال است نیروی انتظامی هم نتوانسته است آن را پیدا بکند. حالا یادم نیست چند سال بود. فکر کنم شش هفت سال بود. دیگر امیدی به پیداشدن ماشینش نبود. ما می‌خواستیم به مشهد برویم که آمد به ما گفت می‌روی آنجا یک دعایی بکن ببین ماشین ما پیدا می‌شود. گفتم خشک و خالی که نمی‌شود، شما هم یک چیزی برای امام زمان نیت بکن. حداقل اینکه ماشینت هرچه قیمت دارد یک پنجمش را بگو اگر پیدا شد من برای کار دینی می‌دهم، پیدا هم نشد که دیگر هیچ چیز؛ اما از امام زمان همین‌طور انتظار گرفتن نداشته باش. بگو من یک کمکی به دینتان می‌کنم، شما هم دعایی بکنید. حالا ایشان ظاهراً این مبلغ را هم کمک نکرد. حالا یادم نیست چه بود؛ اما بالاخره گفت باشد من نیت کردم ... . ما آنجا به امام رضاعلیه‌السلام گفتیم اگر صلاح می‌دانید ماشین ایشان پیدا شود. چند روزی گذشت اصلاً یک هفته نشده به او زنگ زدند گفتند که ماشینت فلان جاست، برو بگیر. رفتند دیدند ماشینی که چند سال مفقود بود فقط آینۀ بغلش را برداشته بودند. ماشین سالم بود و ... .
گاهی این است که انسان باید با ثروتش یک خدمتی بکند؛ اما نمی‌کند. فقط می‌خواهد دنیایش را آباد بکند. خوب است، نمی‌گویم دنیا را آباد نکنید، دنیایتان را آباد بکنید؛ اما در فکر دینتان هم باشید. یک کار باقیات الصالحات بکنید، خدا ان شاء الله کمکتان بکند. آن‌هایی که وضعتان خوب نیست، دعا بکنید وضعتان خوب شود. یک کسی می‌گفت اگر صد میلیون تومان پول پیدا بکنم چه کار می‌کنم. گفتم به شرطی که گمرکی‌اش را برنداری. پول را که پیدا می‌کند می‌گوید اول سهم خودم را بردارم. گفتم اول نیت با خدا بکن، خدا کمکت می‌کند و شما هم در راه خدا انفاق بکن. باقیات الصالحات نزد خدا خیلی بهتر است. «و خیر أملاً» (أمل) با همزه یعنی از جهت امید بهتر است. امید به هرچه دارید، در باقیات الصالحات امید است.

«اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم»